محمد حبیبیان | به پیشنهاد یونسکو روز پنجم اکتبر (دوازدهم مهرماه) به عنوان روز معلم نام‌گذاری شده، اما در بسیاری از کشورهای جهان روزهای متفاوتی را به این روز اختصاص داده‌اند. در ایران از سال ۱۳۴۰ خورشیدی، روز دوازدهم اردیبهشت ماه روز معلم نام‌گذاری شده است. در این روز معلمان کشور برای احقاق حق خود، دست به اعتراض و اعتصاب زدند. آن‌ها می‌گفتند که حقوق یک لیسانس در دیگر سازمان‌های دولتی بیشتر از حقوق یک لیسانس در وزارت فرهنگ است. لذا در روز ۱۲ اردیبهشت دست به تجمع زده و قصد ورود به وزارت فرهنگ در خیابان «اکباتان» را داشتند که از ورود آن‌ها جلوگیری شد. معلمان از آن‌جا به میدان «بهارستان»، جلو ساختمان مجلس شورای ملی رفتند، دست به تحصن زدند و روی زمین نشستند که در صف‌های اول این اعتراضات، خانم معلم‌ها حضور داشتند. پلیس برای متفرق کردن آن‌ها از ماشین آب‌پاش استفاده کرد ولی آن‌ها از جای خود تکان نخوردند و چند نفر از معلمان روی ماشین آب‌پاش رفتند تا مسیر شیلنگ را برگردانند. یکی از این افراد، دکتر «ابوالحسن خانعلی» دبیر فلسفه دبیرستان «جامی» بود. در این هنگام پلیس با تیراندازی هوایی سعی در متفرق کردن معلمان را داشت که باز هم معترضین همچنان از جای خود تکان نخوردند. در این هنگام سرهنگ «ناصر شهرستانی» رییس کلانتری ۲ تهران، اقدام به شلیک مستقیم به سوی دکتر خانعلی کرد و او مورد اصابت گلوله قرار گرفت و به قتل رسید. چند نفر از معلمان هم به ضرب سرنیزه و چاقو مجروح شدند. جنازه معلم شهید از بیمارستان «بازرگان» به مسجد «اسکندری» انتقال داده شد، در حالی که یک‌صد معلم دور جنازه را گرفتند تا حکومت به جنازه دسترسی پیدا نکند. تشییع جنازه خانعلی در روز ۱۳ اردیبهشت به بزرگترین راه‌پیمایی و تظاهرات خیابانی بعد از کودتای آمریکایی-انگلیسی ۲۸ مرداد تبدیل شد. نه تنها معلمان بلکه گروه‌های مختلف مردم در این مراسم شرکت داشتند. از آن‌جایی که هر اعتراض صنفی سرانجام به اعتراضات سیاسی می‌انجامد، اعتراضات معلمان نیز رنگ سیاسی به خود گرفت و خواستار سقوط دولت «شریف امامی» (نخست‌وزیر وقت)، مجازات قاتل دکتر خانعلی، آزادی «محمد درخشش» نماینده معلمان و ترمیم حقوق خود شدند. در نتیجه دولت شریف امامی استعفا کرد و شاه، «علی امینی» را مأمور تشکیل کابینه کرد. درخشش، نماینده معلمان هم از زندان آزاد شد و بنا به خواست معلمان، وزیر فرهنگ شد. در روز ۲۳ اردیبهشت اعتصاب‌ها پایان یافت و معلمان  سر کارهای خود بازگشتند.

روز معلم بعد از انقلاب و در کرمانشاه

در سال ۱۳۵۷ خورشیدی معلمان در صدد زنده کردن روز معلم در ۱۲ اردیبهشت برآمدند که مصادف شد با ترور «آیت‌الله مطهری» که در شامگاه روز ۱۱ اردیبهشت رخ داد و دولت وقت با یک روز تأخیر روز ۱۲ اردیبهشت را به عنوان روز معلم نام‌گذاری کرد. کرمانشاه نیز سابقه‌ای طولانی در برگزاری اعتصابات و تظاهرات از جمله در روز معلم داشته است. در روز ۱۱ اردیبهشت  سال ۱۳۲۵ خورشیدی، کارگران پالایشگاه نفت کرمانشاه دست به راه‌پیمایی و تظاهرات زدند که با حمله پلیس مواجه شده و مورد تیراندازی قرار گرفتند و ۱۴ کارگر کشته و ۱۲۰ کارگر زخمی شدند. جالب اینکه این کارگران نخستین شهدای اول ماه مه در ایران هستند. البته در همان سال‌ها تظاهرات و راه‌پیمایی‌های دانش‌آموزان دبیرستان «شاهپور» سابق در کرمانشاه را نباید فراموش کرد که همراه معلم‌هایشان به خیابان ‌ریختند و بارها و بارها مورد حمله پلیس قرار ‌گرفتند. آن‌ها به حمایت از معلمان سراسر کشور، دست به اعتصاب و تحصن زدند و در حیاط دبیرستان «رازی» تجمع کردند. رهبری این تظاهرات را زنده یادان «عبدالله صالحی» دبیر ادبیات و «سید یاسینی» دبیر عربی در دست داشتند.