دکتر تورج زینی‌وند

عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات عرب

انتخابات در ایران در هر شکل و سطحی (از انتخابات شوراها تا انتخابات ریاست جمهوری) در هر دو بعد داخلی و بین‌المللی از اهمیت و حساسیت ویژه ای برخوردار است.دلایل این حساسیت و اهمیت ،بسیار «مفصل» و «پیچیده» است ؛اما مهم ترین دلیل این تفصیل و پیچیدگی ؛نقش راهبردی و تاثیر گذار جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جهان است.هیچ تحلیل گر و سیاستمداری نمی تواند نقش جمهوری اسلامی ایران را به عنوان «کنش‌گر اصلی منطقه» و« محور مقاومت» در جهان اسلام ، انکار کند.لذا تحولات داخلی ایران ،به ویژه انتخابات آن، در بعد داخلی و بین‌المللی همواره مورد رصد،پایش،تحلیل و ارزیابی قرار می گیرد.

اما هرازگاهی یک پرسش اساسی دغدغه و مشغله ذهنی برخی تحلیلگران می شود؛

در پدیده انتخابات ،میزان مشارکت مردم مهم است یا نتیجه انتخابات؟

پرسش را به گونه دیگری مطرح می کنم ؛حضور و مشارکت حداکثری یا احیانا حداقلی مردم در انتخابات مهم و تاثیر گذار است یا پیروزی افراد و احزاب؟ یا هر ضلع دیگری؟

پاسخ به این پرسش از زوایای گوناگون قابل طرح و گفت و گوست؛بدون تردید،پاسخی که از نگاه فلسفه سیاست در غرب به این پرسش داده می شود با پاسخی که از دیدگاه فلسفه سیاست در اسلام مطرح می شود، متفاوت است ؛چراکه معنا و مبنای سیاست در اندیشه غربی در مقایسه با اندیشه سیاسی در اسلام به طور ماهوی متفاوت و مغایر است.

با چنین پیش فرضی می خواهیم بگوییم؛ در دموکراسی آن هم در مفهوم غربی،مشارکت مردم و نتیجه انتخابات بسیار مهم است، اما در باطن و پس این دو پدیده ،کارتل های اقتصادی نظام سرمایه داری با ابزاری به نام« مردم» و «رسانه» ،نتیجه و حتی بعضاً فرآیند مشارکت مردم را به نفع خواست و اراده خود هدایت ، مصادره و مهندسی می کنند.

البته در دموکراسی در مفهوم اسلامی آن نیز مشارکت مردم و نتیجه انتخابات بسیار مهم است ؛اما این دو مولفه را خواست و اراده مردم محقق و راهبری می نماید.در چنین رویکردی(فارغ از میزان مشارکت حداقلی یا حداکثری مردم)،آن مشارکت و نتیجه ای مهم است که با آزادی و آگاهی مردم در فضا و فرایندی سالم و شفاف صورت گیرد.فرایندی که منجر و منتج به انتخاب فردی متخصص و متعهد شود.لذا هرچه این مشارکت که از حقوق مسلم و تکالیف دینی مردم است، آگاهانه تر،قوی تر و سنجیده تر باشد،نتایج و رهاورد های آن نیز پربارتر و به سود خود مردم خواهد بود.

پس به زبان ساده می توان گفت: اگرچه مفهوم دموکراسی در معنای مدرن و غربی آن به ظاهر با مفهوم مردم نسبت دارد ،اما مردم تعیین کننده این نسبت نیستند ،بلکه اراده نظام سرمایه داری ،محور اصلی این نسبت از جمله انتخابات است.این در حالی است که در اندیشه سیاسی اسلام و انقلاب اسلامی ،مردم محور بنیادی همه تحولات و پدیده ها، بویژه انتخابات، هستند.در چنین رویکردی است که نسخه مردم سالاری دینی از مفهوم دموکراسی در معنای غربی آن متمایز می شود.

و خلاصه اینکه ؛ پدیده انتخابات در ایران،آزمون بزرگ و تاریخی ملت برای تقویت پایه ها و بنیاد های جمهوریت انقلاب اسلامی است و دستگاه حاکمیت ؛خدمتگزار و مجری اراده مردم.