دکتر نامدار یوسف‌وند؛ عضو هیئت علمی گروه زیست شناسی دانشگاه رازی

بسم الله الرحمن الرحیم
إِنَّ الَّذینَ قالوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ استَقاموا تَتَنَزَّلُ عَلَیهِمُ المَلائِکَهُ أَلّا تَخافوا وَلا تَحزَنوا وَأَبشِروا بِالجَنَّهِ الَّتی کُنتُم توعَدونَ (فصلت آیه ۳۰)

ابتدا ۱۴خرداد سالروز عروج روح بزرگ روح الله به ملکوت اعلی و ۱۵ خرداد سالروز حماسه آغازین تاریخ انقلاب را گرامی داشته و به روح پرفتوح بنیانگذار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی قدس سره الشریف و شهدای پانزذه خرداد درود و سلام می فرستیم و این ایام را به امام و امت اسلام، بالاخص به شما عزیزان دانشگاهی تسلیت عرض می کنیم.

در مورد شخصیت امام خمینی (ره)، جایگاه، ابعاد و وجوه این شخصیت تاثیر گذار مطالب زیادی گفته یا نوشته شده است. علاوه بر این به دلیل معاصر بودن این شخصیت، هنوز چهره تابناک، گفتار صادقانه، رفتار خالصانه و مشی الهی او در ذهن های معاصرین نقش بسته است. با این وجود قطعا هنوز مطالب ارزشمندی وجود دارد که لازم است بیان شوند. ارزش بیان و بازگفت این مطالب زمانی روشن می شود که بدانیم دست هایی تلاش می کنند که در بستر فضای بی در و پیکر مجازی شخصیت هایی که هنوز در ذهن معاصرین حضور دارند چگونه در انظار معاصرین سانسور می شوند، و یا وارونه، معکوس، مکتوم و مقلوب جلوه داده می شوند که گاها با حقیقت وجودی آنها ناسازگار است.
بصورت طبیعی و معقول شنیدن اوصاف هر شخصیتی از زیان معاصرین ( بخصوص انصار) قابل وثوق او قابل اعتنا است. از بین این معاصرین و انصار، شاگردان آن شخصیت می توانند حقایق ناب تری را از ابعاد شخصیتی آن فرد را بیان کنند. لذا ترجیح اینجانب برای شنیدن از شخصیت امام (ره) گفتار و نوشتار شاگردان حقیقی مکتب او است. از بین این شاگردان مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) بعنوان شاگرد اول مکتب او و تالی تلو آن شخصیت کم نظیر توانسته است با شیواترین مفاهیم ابعاد آن شخصیت را ترسیم و بیان کند. لذا تاکید می کنم که بهترین مرجع موضوع مورد بحث، گفتار و نوشتار حضرت آقا در مورد مرحوم امام راحل(ره) است.
امام خمینی(ره) بعنوان فقیهی عادل، رهبری عالم، مجتهدی اعلم، سیاستمداری شریعتمدار و مردمدار، عارفی واصل، فیلسوفی دردآشنا و دین محور، و شاعری توانا و لطیف در عرصه ی عصر حاضر درخشید و بسان چراغ هدایتی پر فروغ، روشنایی صراط مستقیم را در عصر جاهلیت مدرن به بشریت نشان داد تا در عصری که جهان بین دو بلوک شرق ( سوسیالیسم) و غرب ( کاپستالیسم) تقسیم شده بود راهی نو را فراروی بشریت قرار دهد.
نهضت او آغازی برای تجدید حیات دین، نجات کشور ایران، خودباوری ملل مظلوم، رهایی مسلمین و مستضعفین عالم شد.
حضرت آقا فرمودند: «این انقلاب بی ‌نام خمینی در هیچ کجای جهان شناخته ‌شده نیست» این جمله حکایت کننده عظمت موضوع و انصاف و واقع بینی گوینده است.
علاوه بر انقلاب اسلامی (در کشور ایران)، امام (ره) ندای وحدت و یگانگی تمام مسلمانان و آزادگان جهان را سر داد تا به پایان نظام سلطه شیاطین ختم شود.
هنر او بیدارگری انسان ها و بهره مند ساختن آنان از هوش معنوی در جهان امروز بود. او بسان خورشیدی در زمین درخشید که در بستر زمان هزاران چشمه نور پدید آید و مقدمه طلوع خورشید ولایت عظما در جهان باشد.

با این مقدمه به موضوع مورد بحث می پردازیم.
اولا: واژه هوش معنوی بعنوان یکی از ابعاد فراگیر هوش در دهه های اخیر مطرح در غرب مطرح شده است شده است. در کنار این هوش گاهی هوش اخلاقی و روحی هم مطرح می شود. اما واقعیت این است که ریشه ی این موضوع دینی است و شارحان آن ابعاد آن را از دین الهام و اقتباس گرفته اند.
در متون دینی مفاهیمی همچون «عقل قدسی»، «عقل نوری»، «عقل رحمانی»، «لُب»، «فراست»، «حکمت»، «فطانت» و «کیاست» را می توان معادل و مترادف با مفهوم هوش معنوی در نظر گرفت.

هوش معنوی را در سطوح مختلف می توان در نظر گرفت و وجوه خاصی برای آن در نظر گرفت.
در سطح تبین تکوین، واجدین این هوش، خلقت جهان هستی و خاصا انسان را هوشمندانه و هدفمند می دانند و چرایی و غایت خلقت عالم و آدم برایشان روشن است. برای پی بردن به این حقیقت نه فقط از بستر روشنایی فطرت کمک می گیرند بلکه نور شریعت ( وحی) و بصیرت‌ و عقل صحنه را برایشان روشنتر می کند.
لذا افراد واجد این هوش در شناخت هستی و خودشناسی و نهایتا خدا شناسی موفق تر هستند. موثر اصلی را در هستی را خدا (هستی بخش) می بینند و هستی بخش را تنها موثرترین در تمام نظم ها، زیبایی ها، کمالات و تمام صفات و اسما خوب می بینند.
از این منظر انبیا و اولیا نه فقط دارای بیشترین بهره مندی از هوش معنوی هستند بلکه هوش معنوی با معیار آنان قابل تعریف و توضیح است.
صدق و اخلاص به معنای درک عمیق از معنای: از خدا بودن، برای او بودن و رو بسوی او داشتن حاصل جذبه معنوی و نگاه هوشمندانه به هوشمندی آفرینش توسط آفریدگار است. لذا در حرکت امام عیار لله بودن بسیار بالاست. همانطور که قیام و صیام او برای خداست، حرکت انقلابی اش برای اقامه عدل و معنویت و دستورات الهی برای خداست. هر جا هم موفقیتی کسب می شود آن را از خدا می داند.
معنویت و اخلاق از عناصر اصلی است که در وجود شخصیت های بزرگ و اولیا الهی نمایان است. این ویژگی در کلام، نوشته ها و اشعار امام (ره) موج می زند.
عدالت و شفقت دو عنصر دوگانه ای که در اولیا الهی قابل جمع هستند. با هم بودن این دو عنصر حاکمان الهی را از دیگر حاکمان متمایز می کند. برای تحقق اخلاق و ارزش ها و ساختن مدینه فاضله وجود و اجرای این دو خصیصه لازم است. مرحوم امام (ره ) واجد این ویژگی بود. رویه سلطه ناپذیری و ضد استکباری و همزمان همدردی با محرومین و حمایت از مستضعفین بخشی از این ویژگی را نشان می دهد. البته در این مسیر خود را موظف به انجام تکلیف الهی می دید.
عقلانیت و عمل مستدل بررسی نهضت امام از زمان شکل گیری تا پیروزی و از زمان پیروزی تا اواخر حیات دنیوی امام (ره) نشان دهنده وجود این عناصر از هوش معنوی را بصورت بارزی است. البته مرحوم امام (ره) همیشه به امدادهای الهی هم اعتقاد داشتند و هم مستظهر بودند که این خود نشان دهنده ارتباط ابعاد هوش معنوی در وجود این شخصیت چند بعدی در مسیر الهی است.
وجود این ویژگی ها و آشنایی عمیق با فرامین الهی، تسلط و اجتهاد فقهی و زمان شناسی او را در جایگاه رهبری نهضتی در مسیر نهضت انبیاء الهی و بزرگترین پدیده قرن بیست و یکم قرار داد.
از نکات قابل توجه وجود این ابعاد و تجلی عملی آنها در وجود امام ( ره) است. از این جهت است که تاثیر گذاری این الگو و امام بر امت هم نمایان می شود بطوری که جلوه های هوش معنوی در امت هم پدیدار می شود و پدیده های مبارک و ماندگاری را خلق می کند. حضور شاداب و موثر امت در صحنه های مرتبط با عشق و ولا ( شرکت در راهپیمایی اربعین) و پیوندها و جذبه های معنوی ( مثل شرکت ده ها میلیونی در تشیع سردار دلها) در این راستا قابل توصیف است.
لذا هوش معنوی در وجود مبارک مرحوم امام رضوان الله تعالی علیه در مراحل اندیشه و انگیزه تا گرایش و کنش صبغه الهی دارد و رمز ماندگاری و پویایی آن این است که بیشترین نسبت با هوش معنوی اولیا الهی دارد.

در پایان ضمن گرامی داشت یاد و خاطره شهدا و امام شهدا، با آرمان های نورانی آنان تجدید میثاق نموده و بر ادامه راه روشن و پرصلابت انقلاب تا رسیدن به تمدن نوین اسلامی و زمینه سازی ظهور منجی عالم بشریت تاکید نموده و از خداوند رحمان می خواهیم که در تعقیب این هدف بلند و مقدس از ما را یاری کند.

یوسف وند