نقش گردشگری در فقرزدایی
از مهم‌ترین حوزه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی می‌توان توجه به فقرزدایی را برشمرد و تجارب بسیاری از فقرزدایی از طریق توسعه صنعت گردشگری در جهان وجود دارد. می‌توان مکانیزم انتقال اثر را برای اثر گردشگری بر کاهش فقر با واسطه‌گری کارآفرینی به صورت مراحل زیر طراحی کرد:
- وجود ظرفیت‌های گردشگری در یک منطقه
- شناسایی و تمرکز بر مستند‌سازی جاذبه‌ها و ایجاد حداقل‌های زیرساخت دسترسی به جاذبه‌ها
- معرفی منطقه و جاذبه‌ها
- افزایش مراجعه گردشگران به جاذبه‌های منطقه
- ایجاد ظرفیت‌های مقیاس‌محور توسعه محصولات و خدمات به گردشگران
- تمایل تولیدکنندگان به تولید بیشتر از سطح معمول قبلی
- تمایل به تخصصی‌شدن فعالیت‌ها
- توسعه درآمدزایی از خدمات وابسته به حضور گردشگران
- ایجاد امکانات رفاهی بیشتر توسط مردم محلی به منظور عرضه به گردشگران و کسب درآمد
- تقاضای گردشگران از مسئولان و دولت‌های محلی برای توسعه زیر ساخت‌های دسترسی و محیطی منطقه
- توسعه زیرساخت‌های دسترسی و محیطی
- مشارکت بخش خصوصی در هدایت امور منطقه گردشگری از طریق تشکیل نهادهای جمعی و غیردولتی
- ورود درآمدهای گردشگری به زندگی و زیست معمولی مردم محلی
- توسعه کسب‌و‌کارهای گردشگر‌محور در منطقه و افزایش ظرفیت پذیرندگی مردم محلی در حوزه‌های گردشگران
- توسعه کسب و کارهای اختصاصی حوزه گردشگری مانند توسعه رستوران‌ها، اقامت‌گاه‌ها، حمل و نقل، رفاهیات اختصاصی جاذبه‌ها، سوغات و صنایع دستی و نیز توسعه اطلاع‌رسانی در فضای مجازی
- افزایش تعداد گردشگران
- افزایش تعداد شاغلان و افراد درگیر در حوزه‌های محصولات و خدمات گردشگری
- افزایش تعداد فرصت‌های تأسیس کسب‌و‌کارهای حوزه‌های گردشگری با توسعه مقیاس گردشگران ورودی
- توسعه کارآفرینی حوزه گردشگری
- توسعه اشتغال‌زایی و درآمدزایی برای مردم محلی
- کاهش فقر از طریق درگیر‌شدن تعداد بیشتری از جمعیت محلی برای تولید محصولات، کالاها و خدمات برای عرضه به گردشگران به صورت مستقیم و یا برای ارائه به فعالان حوزه گردشگری به صورت غیر‌مستقیم
توجه ۱: توسعه گردشگری همزمان توسعه کارآفرینی را ممکن خواهد کرد، ولی بدون گذر‌کردن تعداد گردشگران از یک مقیاس مشخص، عملاً نمی‌توان انتظار تعریف و توسعه کسب‌و‌کارهای مستقل را در حوزه گردشگری داشت.
توجه ۲: توسعه کسب‌و‌کارهای حوزه گردشگری عملاً ظرفیت جذب گردشگر را بالا می‌برد و خود نیز با توسعه گردشگران ورودی به منطقه توسعه خواهد‌یافت.
توجه ۳: توسعه گردشگری تنها در صورتی می‌تواند فقرزدایی کند که توسعه کسب‌و‌کارهای محلی و نیز توسعه تولید محصولات و خدمات مازاد محلی برای عرضه به گردشگران در مردم محلی را تحریک کند. در شرایطی که توسعه حضور گردشگران، ارتباطی با مردم محلی برقرار نکند؛ نمی‌توان فقرزدایی و یا حداقل فقرزدایی از طریق کارآفرینی را مشاهده کرد.
توجه ۴: دو نمونه مستقل توسعه گردشگری در روستای هجیج و روستای گره‌بان به عنوان توسعه گردشگری در استان کرمانشاه وجود دارند که یکی توسعه کسب‌و‌کارهای محلی را به دنبال داشته و مردم محلی را درگیر حوزه تولید و عرضه خدمات گردشگری کرده‌است و دیگری مردم محلی را نه در قالب کارآفرینی، بلکه در قالب نذر کار و خدمت و نیز تولید و عرضه محصول را نه توسط کارآفرینان مستقل، بلکه توسطه یک سیستم متمرکز نهادی و شدیداً متمرکز خاص به انجام می‌رساند. هر دو حوزه، توسعه جاذبه‌های و فقرزدایی را در پی داشته‌اند. موفقیت‌های دو حوزه نیز قابل‌ذکر ولی متنوع و متفاوت بوده‌است. اما دو نمونه دارای شرایط یکسان برنامه‌ریزی و اجرایی نیستند. لذا می‌توان دو مدل کاملاً متفاوت توسعه اقتصاد محلی را از آن‌ها دریافت.
توجه ۴: کشورهایی چون تایلند، مالزی، بنگلادش، هندوستان و ویتنام از توسعه گردشگری به منظور فقرزدایی با استفاده از مدلی که گردشگران را برای خرید کالاها و خدمات، مستقیماً مرتبط به گروه‌های فقیر می‌کند، برنامه‌ریزی‌های موفقی داشته‌اند و اقدامات آن‌ها در این زمینه قابل‌توجه و دارای ارزش است. این الگوها می‌توانند درس‌هایی عملی برای سایر کشورها و مناطق جهان داشته‌باشند.