پنجمین کنگره ملی تاریخدانان ایران در دیار کهن کرمانشاهان تخت‌گاه دیرینه‌سال ایرانیان در شرایط فاصله‌گذاری اجتماعی به‌شکلی مجازی برگزار شد. در حالی‌که امیدوار بودیم به استقبال حضوری اجتماع عظیم مورخان ایران در دانشگاه رازی برویم اما مجبور شدیم که گنکره را در زیر سایه هجوم دشمنی نامرئی و دیهم‌داری منحوس به نام کرونا ویروس برگزار کنیم، دشمنی که اجتماعات را پریشان، نفس‌ها را درگیر و فضاها را آلوده و مورد تهدید قرار داده است.

 هجوم این تاجدار نامرئی جامعه مورخان ایران را که در صدد بودند به یاد عظمت تمدن دیرین‌سال ایران غربی در کرمانشاهان پایتخت گردشگری روستایی جهان(کرمانشاه ۲۰۲۰) فراهم آیند و این عظمت و شکوهمندی را گرامی بدارند به فعالیت و جولان در میدان دور‌کاری و فضای مجازی عقب راند. این اتفاق خود تجربه‌ای ارزشمند برای دانش تاریخ و مورخان را به‌شکلی نوین رقم زد.

تصمیمات برگزاری این کنگره از قریب دوسال پیش آغاز شده بود و طی روز های ۱۶ الی ۲۷ مردادماه به مدت ده روز با برگزاری ۱۸ سخنرانی پانزده کارگاه و نشست علمی و تخصصی در فضای مجازی اجراء و به کار خود پایان داد. در این مدت که کنگره با موضوع دانش تاریخ، کارکرد مدنی، اشتغال و کار آفرینی برگزار شد، همکاران بر تبدیل این موضوع به یک مطالبه عمومی و یک گفتمان در میان اهل تاریخ تاکید کردند.

برخی از این عزیزان بر ضرورت حضور و تداوم و تقویت این گفتمان پس از کنگره پنجم تاریخ‌دانان ایران تأکید کردند و هریک مطالبی هم مبنی بر تداوم و پیگیری این ضرورت را یادآور شدند و یا منتشر کردند و اکنون می‌بینم برخی از این بزرگواران با همین انگیزه و در سودای کاربردی‌سازی دانش تاریخ  و تقویت کارکردهای آن در جامعه، دل در گرو حضور جدی مورخان برای تحقق این ایده بسته‌اند. از این‌رو از جامعه تاریخ‌دانان که رویکرد کنگره را با عنوان مسأله‌ای اساسی در تقویت کارکرد تاریخ، تحقق ایده تاریخ کاربردی و دفاع از حرفه تاریخ‌نگاری جدی گرفته‌اند و از کلیه کسانی که در برگزاری این کنگره ملی ما را یاری دادند به عنوان دبیر علمی قدردانی می‌کنم .

تردیدی نیست ما برای تحقق  بندهایی از قطع‌نامه پنجمین کنگره ملی تاریخدانان ایران و به منظور تقویت رویکرد کارکردی معرفت تاریخی از یک سو، و حمایت از کاربردی سازی دانش تاریخ و توسعه اشتغال و کار آفرینی از سوی دیگر برای اهل تاریخ، به تولید گفتمان فعال و زنده و پویا  نیازمندیم. این گفتمان از منظر تئوریک و عملی به حضور تاریخ و مورخ در جامعه و در وضعیت اکنون تحقق می‌یابد. غیبت دانش تاریخ و خلاء ناشی از نقصان تاریخ و مورخ در جامعه  معاصر را بایستی با سخت‌کوشی و حضور مؤثر جبران کرد و تاریخ را به اکنون و آینده جامعه‌مان پیوند دهیم تا قدرت توان سیاست و برنامه‌ریزی علمی ، فکری و فرهنگی ما را فربه تر سازد.

اکنون پس از برگزاری پنجمین کنگره ملی  تاریخ‌دانان ایران با محوریت پرسش از کارکرد دانش تاریخ، اشتعال و کار آفرینی، آنچه که باید به‌طور جدی مورد توجه خانواده تاریخ و جامعه تاریخ‌دانان ایران قرار گیرد، تولید گفتمان پویا و کار آمد در این زمینه و حفظ و تقویت نگرشی است که با برگزاری پنجمین کنگره ملی تاریخ‌دانان ایران در فضای جامعه مطرح شده است لذا شایسته است که مورخان و اصحاب تاریخ با احساس مسئولیت اجتماعی، تاریخی و فرهنگی و با تولید محتوا و نگاشته‌های کوتاه، فضای گفتمانی در حال حرکت را به عنوان یک ضرورت جدی برای عمومی‌سازی توجه جامعه به فهم مناسب و کارآمد دانش تاریخ آماده سازند و در راستای اهداف کنگره برای تقویت حضور آگاهی تاریخی و بهره‌وری از تجربیات زیسته درتاریخ ملی و حضور و باز نمایی آن در عرصه مدیریت جامعه کمک کنند. کنگره در کرمانشاه به کار خود پایان نداده بلکه راهی را آغاز نموده و تداوم تقویت و تولید گفتمان مذکور برای فرا رفتن از وضعیت موجود دانش تاریخ را خواستار است که بایستی با پرداختن به مباحث متعددی مورد توجه جدی قرارگیرد.

• لذا براساس خط مشی قطعنامه پنجمین کنگره ملی تاریخ‌دانان ایران توجه به تولید محتوا و گفتمان در زمینه‌های زیر را مورد تأکید قرار می‌دهد:
• تاکید بر اصلاح نظام آموزشی و کاربردی سازی آموزش دانش تاریخ
• تقویت رویکرد بر عمومی‌سازی تاریخ
• ایجاد احساس نیاز در جامعه به دانش تاریخ و تقویت رویکرد تاریخ برای مردم
• کاربست و باز نمایی میراث تاریخی در تولید نمادها ، نشانه ها ، اسامی ، نمودهای مدنی و مبالمان شهری
• تقویت کاربست دانش تاریخ در احیاء نام جاهای جغرافیایی و هویت ساز در تقسیمات سیاسی،  کشوری، و تصمیم‌گیریهای های ملی و محلی با حضور تاریخ‌دانان
• تقویت قدرت دانش تاریخ در بستر فضای مجازی
• تولید محتوای مناسب تاریخی برای فیلم‌سازی‌های تاریخی در کشور
• تولید محتوا و همکاری برای مستند های تاریخی
• تولید محتوای تاریخی، پژوهش علمی مناسب برای تولید قصه ها و انیمیشن های تاریخی برای کودکان
• شناسایی بازی‌های محلی برای طراحی و تولید بازی‌های بومی رایانه‌ای
• تقویت تاریخ و فرهنگ بومی و محلی در پیوند با فرهنگ ملی
• تولید محتوا برای شناخت ظرفیت های کهن و ریشه دار قومی و فرهنگی بشکل کار بردی
• استفاده از ظرفیت تاریخ علمی و فرهنگی برای ایجاد الگوسازی و پیوستگی ملی
• شناسایی بازی‌های سنتی و تاریخی و تولید بازی‌های رایانه‌ای درسطح ملی برای ورود به بازار بین‌المللی
• ایجاد پیوند میان دانش تاریخ و مضمون‌های تاریخی با فنون و تکنیک های نوین
• استفاده از تولید محتوای تاریخی در پیوند با علوم هندسی و هوش مصنوعی
• تقویت حافظه ملی و آگاهی تاریخی و پرهیز از گسسته‌نگاری هویت‌زا و حافظه‌زدا
• کاربردی‌سازی آموز ش تاریخ و ایجاد تعاونی‌های و شهرک‌های تاریخ فرهنگی برای کار‌آفرینی با استفاده از ظرفیت علمی تاریخ‌دانان کشور
• تلاش برای استفاده از ظرفیت نهادهای عمومی و نهادهای خیریه بنیاد برای توسعه فعالیت های اهل تاریخ
• توجه به ظرفیت برنامه‌های توسعه ملی و اعمال سیاست‌گذاریهای ملی توسعه‌محور مبتنی بر تجربیات تاریخی و درس گرفتن از اشتباهات تاریخی در سیاست، اقتصاد و به‌ویژه سیاست خارجی و حضور مشاوران تاریخی در تصمیم سازیهای ملی
• جذب بخش خصوصی و طراحی برنامه‌های سرمایه‌گذاری در عرصه تولیدات فرهنگی، تاریخی و تمدنی
• کاربردی‌سازی دانش تاریخ در مدیریت سازمان‌ها و توجه به ابعاد زمانی مدیریت
• معاصر‌اندیشی و توجه جدی به تاریخ معاصر و تاریخ اکنون البته با پرهیز جدی از سوء‌استفاده از تاریخ و مصادره و تقلیل تاریخ به سود نگرش‌های فردی، منفعت طلبانه و بازار مکاره حزب بازی‌های رایج
• تلاش برای کنشگری مورخان در عرصه قدرت و سیاست بر اساس مصالح عمومی، اجتماعی، خیر عمومی و منافع ملی
• بیان تجربه‌های جهانی مفید و بومی‌سازی آن تجربیات برای مورخا ن ما
• تأکید بر حضور مورخان و تاریخ‌دانان برای استفاده از ظرفیت های گردشگری تاریخی در سازمانها و نهادهای مربوطه و آموزش های گردشگری تاریخی

توجه جدی به این گونه رویکردها و بسیاری از این‌گونه مضامین می‌تواند مسیر کاربردی‌سازی دانش تاریخ و کارآمدی موثر آن را در جامعه ما را هموار سازد، دبیرخانه کمیته پیگیری تحقق بیانیه پنجمین کنگره ملی تاریخ‌دانان ایران نظام حکمرانی، دولت، کارگزاران برجسته سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی نظام را به فراخوانی برای استفاده از این ظرفیت عظیم غنی، تجربیات ملی و تاریخی در عرصه حیات تمدنی و تحولات تاریخ مذهبی، سیاسی، فکری و فرهنگی فرا می‌خواند و نسبت به بی‌توجهی به قدرت و ظرفیت‌های هویت تاریخ ملی، اجتماعی و فرهنگی کشور هشدار می‌دهد که غفلت از این قابلیت‌ها انسجام  هویتی، مصالح و منافع ملی را به مشکل مواجه می‌سازد و بر عکس برای عبور از ناکامی‌ها و بحران‌ها توجه به تاریخ و تفکر و اندیشه تاریخ‌دانان و مورخان به‌عنوان مشاوران علمی سودمندی‌های سرشار پدید می‌آورد.