معرفی آلبوم «قهرماننامه»، کاری از «فریبرز همزهای»
داستانی از داستانهای رزمنامه کردی
سحر رنجبر | «محمدرضا همزهای» که او را با نام فریبرز میشناسند، در هرسین به دنیا آمد و در زمان کودکی به همراه خانوادهاش به کرمانشاه مهاجرت کرد. بعد از دوران کودکی و نوجوانی، برای گرفتن دیپلم به تهران رفت و روند ادامه تحصیل، او را به سمت هندوستان برد. در آنجا دکترای «جامعهشناسی جنبشهای اجتماعی» را از دانشگاه «پونا» گرفت و سپس راهی اروپا شد. او دکترای دوم خود را از دانشگاه «آگسبورگ» آلمان در رشته «جامعهشناسی ادیان» و فوقدکترای «توسعه بینالملل» را از دانشگاه «کاسل» این کشور دریافت کرد، همینطور در رشته «مردمشناسی فرهنگی» از دانشگاه «اوزنابروک» به درجه پروفسوری (هابیلیتاسیون) رسید. او بعد از بازگشت به ایران، به عنوان عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی، در گروه ترویج و توسعه روستایی مشغول به کار شد. از میان آثار علمی، ادبی و هنری او میتوان، دفتر شعر «از کوچههای خاکی سرتپه»، رمان مردمشناسی «ورچم»، همینطور «خاستگاه خیزش: سرآغازی بر جامعهشناسی توسعه و جنبشهای اجتماعی ایران»، «جامعهشناسی هویت گروهی و قومی در ایران- نمونه گویشوران لکی»، «بررسی جامعهشناسی فرهنگ خوراک در ایران»، «واکاوی خاستگاه فرهنگی و زبانی، رزمنامه: اسطورههای کهن زاگرس»، «رزمنامه: اسطورههای کهن زاگرس، به نظم گورانی-لکی»، «رزمنامه: اسطورههای کهن زاگرس، برگردان از نظم کردی به نثر فارسی» و… را نام برد، که به استثنای دفتر شعر و رمان، همگی در انتشارات دانشگاه رازی کرمانشاه به چاپ رسیدهاند.
آلبوم «قهرماننامه» برگردان فارسی داستانی از داستانهای کتاب «رزمنامه: اسطورههای کهن زاگرس» است که به زودی وارد مرحله توزیع میشود. این آلبوم به عنوان بیست و دومین دستاورد سازمان دانش بومی و فرهنگ شفاهی ایران باختری، قصد دارد به دلیل پیوند میان رزمنامه و موسیقی این سرزمین، خوانندگان کتاب رزمنامه را، با شیوه سنتی رزمنامه خوانی و موسیقی اشراقی و آیینی ایران باختری آشنا کند.
همزهای در معرفی آلبوم میگوید: «به سبب نقش مهم ادبیات استورهای و موسیقی در میان عاملهای سازنده تمدن و فرهنگ باختر ایران، شناخت این دو عامل میتواند دریافت ما را از تمدن و فرهنگ یادشده آسانتر سازد. از این رو برای نخستین بار این پروژه در دست، تلاش برای دریافت این مهم را خویشکاری خود ساخته است. از سوی دیگر، شناخت هر یک از این دو، میتواند به شناخت دیگر عاملهای اصلی این فرهنگ نیز یاری بسیار دهد. پس میتوان گفت که بخش چاپی این پروژه که در برگیرنده شماری از داستانهای رزمنامه، برگردان فارسی و واکاوی زمینه فرهنگی آن است، تلاشی بوده است در راستای شناساندن ادبیات استورهای این سرزمین و کنار زدن بسیار ناچیزی از غباری که در سدههای گذشته بر این تمدن شگفتانگیز نشسته است. این کار صوتی هم به امید شناساندن موسیقی آن فراهم شده و از اهمیتی همسان بخش چاپی برخوردار است؛ پیرو این باور که موسیقی این سرزمین، یک دنیای موسیقایی ویژه است که شاید در خاورمیانه همانند بسیاری نداشته باشد. در این کار، برگردان یکی از داستانهای رزمنامه، به نثر فارسی خوانده میشود که در پایان هر بخش، یکی از شیوههای سنتی رزمنامهخوانی گورانی نیز افزوده شده تا شنونده با چند شیوه از شیوههای چندین گانه رزمنامهخوانی که در دورانهای گذشته اجرا میشده، آشنا گردد. همچنین در راستای آشنا ساختن شنونده با موسیقی یادشده، رزمنامهخوانی با گونهای موسیقیِ متن همراه گردیده که برگرفته از موسیقی بومی و آیینی این سرزمین است. این گونههای موسیقی، هنوز هم گاه به گاه در آیینهای مردم این سرزمین، یعنی استانهای ایلام، کردستان،کرمانشاه، لرستان و همدان نواخته میشوند».
تهیه این آلبوم بیش از چهار سال زمان برده است تا اهداف مهمی از جمله شناخت تمدن و فرهنگ این سرزمین را محقق کند. همانطور که همزهای معتقد است؛ «استورههای گورانی، بخشی از یک یکان تمدنی و فرهنگی است که همه جلوههای آن، با هم در پیوندی استوار هستند. این رزمنامه، عنصرهای اشراقی خود را به خوبی نگاهداری کرده و با موسیقی آیینی این سرزمین که بازمانده از هزارههای گذشته است، در هم تنیده شده است. دریافت این دو در کنار هم، میتواند شناخت این تمدن و فرهنگ را آسانتر کند».
گویندگان متن قهرمان نامه:
گوینده متن فارسی: فریبرز همزهای
رزمنامه خوان کردی: مرتضی مطاعی
گوینده چکیدهها: سحر رنجبر
بخش موسیقی:
موسیقی متن: پدرام جعفرزاده
موسیقی متن رزمنامه خوانیها: وحید نظری کرمانشاهی
نوازندگان: فرتاش افضلی (تنبور)، احمد پورابوقداره (کمانچه)، پدرام جعفرزاده (ویولن، کمانچه و آلتو)، شاهین خلیلپور (نرمهنای، سرنا و دوزله)، پوریا خاکپور (نی)، مسعود محمدی (تنبور)، میلاد داول (دف و سازهای کوبهای)، سعید گوهری (دهل)
تهیه شده در: استدیو دنگ پراو