سحر رنجبر | «یحیی معروف» استاد‌ تمام گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه رازی و متخصص در ترجمه، عروض، فقه‌اللغه و مقاله‌نویسی ادبیات عرب است. او فارغ‌التحصیل کارشناسی زبان و ادبیات عرب دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی و دکترا دانشگاه تربیت مدرس تهران است. کتاب «فن ترجمه» دومین کار معروف، بعد از کتاب «العروض العربی البسیط» است که در سال ۱۳۸۰ به طور مشترک توسط دانشگاه رازى و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانى دانشگاه‌ها (سمت) به چاپ رسید. این کتاب در مقطع کارشناسى رشته‌هاى زبان و ادبیات عرب و الهیات و نیز در مقاطع ارشد مترجمی عربی تدوین شده است. علاوه بر آن، می‌تواند به عنوان کتاب کمک درسى براى دروس انشاى ۱ ،۲ و ۳ در رشته زبان و ادبیات عرب مورد استفاده دانشجویان قرار گیرد. علاوه بر دانشجویان، طلاب علوم دینى، دبیران عربی سراسر کشور و نیز دانش‌آموزان دبیرستان و سایر علاقه‌مندان نیز از آن بهره می‌گیرند.

کتاب «فن ترجمه»، شامل چه سرفصل‌هایی است؟

گفتارها مشتمل بر پنج فصل است که در فصل اول تئوری‌هاى ترجمه و نگرش کلى به اصول اولیه آن، معضلات و پیچیدگی‌ها و روش‌هاى مختلفِ ترجمه همراه با نمونه‌هاى عملى مطرح شده است. در فصل دوم ترجمه اسم‌هاى دو زبان از زوایاى مختلف همچون تعریب، واژه‌گزینى، تطبیق اسم‌هاى دو زبان با یکدیگر، جمع‌ها و غیره مورد بررسى قرار گرفته است. در فصل سوم فعل‌هاى فارسى و عربى و زمان‌هاى هریک، لازم و متعدى، معلوم و مجهول، مثبت و منفى، صیغه و غیره با یکدیگر مقایسه شده‌اند. در فصل چهارم حروف دو زبان در مقایسه با یکدیگر، وجوه تشابه و افتراق آن‌ها، همچنین ارتباط حروف با اسم و فعل بررسى شده است. در فصل پنجم جملات اسمیه و فعلیه دو زبان، انواع جملات وصفیه، حالیه، شرطیه و غیره با یکدیگر مقایسه شده‌اند. در بخش ضمیمه، انواع لغت‌نامه‌هاى قدیم و جدید به عنوان ابزار کار مترجمان معرفى شده است .به منظور یادگیرى بیشتر، در پایان هر درس به اقتضاى موقعیت، تمریناتى داده شده است تا دانشجویان و علاقه‌مندان، آموخته‌هاى خود را بدان بسنجند و درباره مطالب هر درس به بحث و تبادل نظر بپردازند. علاوه بر آن، در تمرینات و مثال‌هاى کتاب سعى شده از لغات و اصطلاحات جدید و کاربردى استفاده شود تا علاوه بر آموزشِ دروس، مجموعه ارزشمندى از لغات و اصطلاحاتِ روز به حافظه سپرده شود .یکى از دشواری‌هاى خوانندگان، بی‌اطلاعى از پاسخ صحیح تمرینات در کتاب‌هاى آموزشى است. به همین دلیل، پاسخ کلیه تمرینات در انتهاى هر فصل گنجانده شده تا امکان مطابقت فراهم شود. نباید فراموش کرد که مراجعه مستقیم به پاسخ‌ها، میزان یادگیرى را به حداقل می‌رساند.

کتاب با چه چشم‌انداز و هدفی نوشته شده است؟

از آنجا که نگرش تئورى و یا عملىِ محض به فن ترجمه به صورت مجزا چندان مطلوب به نظر نمی‌رسد، به همین دلیل تلاش بر آن بوده تا همزمان به هر دو جنبه تئورى و عملى پرداخته شود. در این کتاب به منظور آموزشِ ترجمه، بخش‌هایى از برخى ترجمه‌ها مورد نقد و بررسى قرار گرفته است.

با توجه به اینکه« فن ترجمه» شانزدهمین چاپ را داشته است، چاپ اول به چه سالی مربوط می‌شود و کتاب از آن زمان تا کنون،تنها  توسط انتشارات دانشگاه رازی تجدید چاپ شده است؟

از چاپ اول در سال ۱۳۸۰ تا چاپ شانزدهم، ناشر دانشگاه رازى و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانى دانشگاه‌ها )سمت( به صورت مشترک بوده‌اند.

این کتاب  رفرنس کلاس‌های ترجمه شماست؟

بله، زمانی یکی از همکاران مسئول در دانشگاه رازی در جلسه‌ای گفته بود تجدید چاپ مکرر این کتاب به این دلیل است که معروف آن را در درس خودش معرفی می‌کند! بنده غیابا خدمت آن عزیز عرض کردم؛ تعداد دانشجویان بنده در هر سال حدود۳۰ نفر است. در حالی که چاپ اول این کتاب۳۰۰۰ نسخه و چاپ دوم ۵۰۰۰ و چاپ سوم ۱۰۰۰۰ نسخه بوده که جمعا ۱۸۰۰۰ نسخه را شامل می‌شود. چنانچه همه دانشجویان من این کتاب را خریداری کنند و از دانشجویان سال‌های قبل امانت نگیرند، باید برای چاپ اول تا سوم ۶۰۰ سال انتظار بکشم تا دانشجویان دانشگاه رازی آن را خریداری کنند.

از این کتاب، در دانشگاهی دیگر و توسط استادی دیگر به عنوان کتاب مرجع ترجمه متون عربی استفاده می‌شود؟

بله، علاوه بر تدریس این کتاب در همه دانشگاه‌های کشور، در کشورهای مصر، عربستان، لبنان، افغانستان و تاجیکستان نیز تدرس می‌شود. دو درخواست از عربستان و مصر برای ترجمه کتاب به زبان عربی داشتم که بنا به

دلایلی موافقت نکردم.

برنامه‌ای برای چاپ کتاب جدید دارید؟ اگر بله چه کتابی و با چه سرفصل‌هایی؟

بله، کتاب‌هایی در زمینه مکالمه عامیانه.

کتاب‌شناسی یحیی معروف:

 ۱. العروض العربی البسیط:

 ناشر: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی(سمت) و دانشگاه رازی کرمانشاه، سال انتشار۱۳۷۸. چاپ دوم تابستان.۸۴، چاپ سوم ۱۳۸۵، چاپ چهارم ۱۳۸۶، چاپ پنجم ۱۳۸۹، چاپ ششم  ۱۳۹۱، چاپ هفتم ۱۳۹۳، چاپ هشتم ۱۳۹۴. چاپ نهم ۱۳۹۶ چاپ دهم ۱۳۹۷.

۲. فن ترجمه، اصول نظری و عملی ترجمه از عربی به فارسی و فارسی به عربی:

 ناشر: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت) و دانشگاه رازی کرمانشاه، چاپ اول۱۳۸۰، چاپ دوم ۱۳۸۱،  چاپ سوم۸۲، چاپ چهارم۸۳، چاپ پنجم تابستان۸۴، چاپ ششم زمستان۱۳۸۵، چاپ هفتم ۱۳۸۶، چاپ هشتم ۱۳۸۹، چاپ نهم ۱۳۹۰، چاپ دهم ۱۳۹۱، چاپ یازدهم ۱۳۹۲، چاپ دوازدهم ۱۳۹۳، چاپ سیزدهم ۱۳۹۴؛ چاپ چهاردهم ۱۳۹۵، چاپ پانزدهم ۱۳۹۸. چاپ شانزدهم ۱۳۹۹.

۳. فرهنگ لغات و اصطلاحات «معروف»: (فارسی به عربی) مشتمل بر بیش از بیست هزار واژه فارسی به عربی. ناشر: انتشارات یادواره کتاب، سال انتشار.۱۳۸۱، چاپ دوم بهار ۱۳۸۶.

۴ . مکالمات حجاج و زائران عتبات عالیات:

(فارسی به عربی و بالعکس) انتشارات یادواره کتاب، ۱۳۸۲.

۵ . آشنایی با روزنامه‌‏ها و مجلات عربی:

مشترک با دکتر وحید سبزیان‌پور، انتشارات خورشید باران،۱۳۸۲.

۶ . فرهنگ مطبوعات عربی الهدی:

(عربی به فارسی) انتشارات دانشگاه رازی، ۱۳۸۵.

۷. مکالمه عربی(ویژه سفرهای زیارتی):

سازمان حج و زیارت،چاپ اول سال ۱۳۸۶ تیراژ ۵۰۰۰ نسخه، چاپ دوم سال ۱۳۸۶ تیراژ۵۰۰۰ نسخه، چاپ سوم سال ۱۳۸۷ تیراژ ۱۰۰۰۰نسخه.

۸. آشنایی با قوانین و مقررات کشور عربستان(ویژه حجاج‌، مدیران و عوامل کاروانهای حج):

(دوزبانه: فارسی عربی) سازمان حج و زیارت، چاپ اول سال ۱۳۸۹ تیراژ ۵۰۰۰ نسخه، چاپ دوم ۱۳۹۰ سه هزار نسخه.

۹. آشنایی با قوانین و مقررات کشور سوریه(ویژه‌ زائران، مدیران، و عوامل کاروان‌های سوریه):

(دوزبانه: فارسی عربی) ناشر: سازمان حج و زیارت چاپ اول سال ۱۳۹۰.

۱۰. تدوین پایان‌نامه و مقاله با فناوری‌های نوین‌(کامپیوتر – اینترنت) ویژه دانشجویان از مقطع کارشناسی تا دکترا‌، انتشارات راه دانش، پاییز: ۱۳۹۱.

۱۱. آشنایی با قوانین‌ و مقررات کشور عراق(ویژه زائران، مدیران، و عوامل کاروان‌های عتبات عالیات) (دوزبانه: فارسی عربی) ناشر: سازمان حج و زیارت، زمستان ۱۳۹۱، چاپ اول، تیراژ ۳۵۰۰ نسخه

۱۲. دراسه أسلوبیّه فی شعر یحیی السماوی، دیوان “نقوش علی جذع نخله” نموذجاً(به زبان عربی) (مشترک با آقای بهنام باقری)، ناشر: دار تموز للطباعه والنشر والتوزیع، دمشق – سوریا و دانشگاه رازی کرمانشاه

۱۳. ترجمه «سفینه الصادقین»(ترجمه از فارسی به عربی) شرح حال عالم ربانى حضرت آیه الله حاج سید حسین یعقوبى قائنى دام ظلّه العالى. ناشر:قم: انتشارات دارالفقاهه للطباعه والنشر، چاپ اول ۱۳۹۵.

 ۱۴. الخلیج الفارسی فی النصوص العربیه من(القرن الاول الهجری الی عصرنا الحاضر) خلیج فارس در متون عربی (از قرن اول هجری تا عصر حاضر) (به زبان عربی) ناشر: وزارت امور خارجه. (در دست چاپ).